Πώς να καταστρέψετε ένα καλό Ελληνικό Πανεπιστήμιο

Του Σπύρου Πανδή*

Αναρτήθηκε στο Πανεπιστημιακό ΒΗΜΑ (TOVIMA), 13/3/2019

Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά. Το Πανεπιστήμιο Πατρών είναι ένα από τα πιο καλά Ελληνικά Πανεπιστήμια. Οι διάφορες κατατάξεις πανεπιστημίων, παρά το ότι όλες εξετάζουν τα πανεπιστήμια με διαφορετικά κριτήρια, συμφωνούν ότι είναι μέσα στα 3-5 καλύτερα πανεπιστήμια της χώρας μας. Δεν έχει πολλές από τις παθογένειες των πανεπιστημίων στην Αθήνα και στην Θεσσαλονίκη. Είναι αρκετά καθαρό και περιποιημένο, δεν είναι κέντρο εξορμήσεων μπαχαλάκηδων ή κέντρο διακίνησης ναρκωτικών, δεν είναι μέρος που ο κάθε πικραμένος βγάζει το άχτι του. Οι φοιτητές του, οι καθηγητές του και το προσωπικό του το αντιμετωπίζουν γενικά με σεβασμό.

Τα κυριότερα προβλήματά του οφείλονται στις κυβερνήσεις όλων των χρωμάτων που δεν το
έχουν αφήσει στην ησυχία του. Περίπου διπλάσιοι φοιτητές από ότι θα έπρεπε, γραφειοκρατία που ξεπερνάει κάθε όριο, έλλειψη υποστήριξης για τα πιο καινούργια τμήματά του που προσπαθούν να σταθούν στα πόδια τους, ένα παράρτημα στο Αγρίνιο που προέκυψε από την συνένωσή του με το τέως Πανεπιστήμιο Δυτικής Ελλάδας. Σε αυτά προστέθηκαν και τα προβλήματα της κρίσης: απουσία χρημάτων για τις βασικές ανάγκες του, δυσκολία προσέλκυσης των καλύτερων Ελλήνων επιστημόνων, κλπ.  Παρόλα αυτά το Πανεπιστήμιό μας προσπαθεί να γίνει καλύτερο. Έχει αρχίσει να αποκτά ερευνητική κουλτούρα, έχει γίνει πιο εξωστρεφές, πιο καινοτόμο. Γενικά με τις προσπάθειες όλων των μελών του και προφανώς των πρυτανικών του αρχών κατάφερε να μείνει όρθιο στην δεκαετία της κρίσης. Τραυματισμένο, αλλά όρθιο.

Ξαφνικά, πραγματικά από το πουθενά, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια ριζική αλλαγή του Πανεπιστημίου μας. Προτείνεται να προσθέσουμε 10, 15, ή 20 τμήματα που δεν τα ζητήσαμε και δεν τα σχεδιάσαμε, καθηγητές που δεν τους διαλέξαμε, φοιτητές που δεν μπόρεσαν ή δεν θέλησαν να μπουν στο Πανεπιστήμιό μας. Προτείνεται ενώ τόσα χρόνια προσπαθούμε να μαζευτούμε σε μία πόλη για προφανείς ακαδημαϊκούς λόγους, να γίνουμε Πανεπιστήμιο των 7 Πόλεων (και 3 θαλασσών;).

Είμαι από τους ανθρώπους που ξέρουν καλά την προσπάθεια που καταβάλουν αρκετοί συνάδελφοι των ΤΕΙ να προσφέρουν στην ελληνική κοινωνία υπό συνθήκες που δεν μπορούμε καν να φανταστούμε στο Πανεπιστήμιο μας. Τους θαυμάζω και τους συμπονώ, γιατί χωρίς να φταίνε ούτε ίδιοι ούτε οι φοιτητές τους, η ελληνική πολιτεία τους έχει διαχρονικά φορτώσει τις περισσότερες αμαρτίες της ελληνικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Με αυτά τα δεδομένα η συνένωση των δύο οργανισμών μου φάνηκε αρχικά κακόγουστο αστείο. Για τους ποδοσφαιρόφιλους ο Ολυμπιακός περνάει μερικά δύσκολα χρόνια, αλλά δεν νομίζω να σκέφτηκε κανείς σαν λύση των προβλημάτων του την συνένωση του με τον συμπαθή Εθνικό. Η ομάδα που θα προέκυπτε από την συνένωση δεν θα ανήκει πλέον στην πρώτη κατηγορία και δεν θα είναι δυνατόν να έχει διεθνείς βλέψεις.

Παρόλα τα παραπάνω, οι πρυτανικές μας αρχές και κάποιοι συνάδελφοι θεώρησαν σωστό να βάλουν το πανεπιστήμιό μας σε αυτή την διαδικασία και να μην ακολουθήσουν το παράδειγμα του Πανεπιστήμιου Κρήτης αλλά και του Πολυτεχνείου Κρήτης και άλλων πανεπιστημίων (Θεσσαλονίκη, Πάντειος, κλπ). Βρισκόμαστε τώρα να περιμένουμε με αγωνία να διαβάσουμε στο esos.gr για την μοίρα αυτού που ξέραμε σαν Πανεπιστήμιο Πατρών. Όλα γίνονται με ελάχιστο χρόνο να συζητήσουμε, να μελετήσουμε τα δεδομένα και να κάνουμε κάτι πριν αποφασισθεί από κάποιους το τι ίσως συμβεί στο Πανεπιστήμιό μας.

Φοβάμαι ότι  ο οργανισμός που με μόρφωσε  και στον οποίο έδωσα 15 από τα πιο δημιουργικά χρόνια της ζωής μου σαν καθηγητής είναι μπροστά από μια ανεπανόρθωτη ζημιά. Εξακολουθώ να ελπίζω ότι έστω και την τελευταία στιγμή θα αλλάξει κάτι, ξεκινώντας από την ηγεσία μας, και το Πανεπιστήμιο μας δεν θα υποβιβασθεί για αρκετές δεκαετίες και ίσως για πάντα στο επίπεδο που μέχρι πρόσφατα βρίσκονταν τα ΤΕΙ (χωρίς δική τους ευθύνη). Θα ήθελα να ζητήσω από τους ηγέτες μας (πρυτανικές αρχές, κοσμήτορες, προέδρους των τμημάτων) να σεβαστούν τον ιδρώτα όλων των ανθρώπων που φτιάξανε αυτό το Πανεπιστήμιο, να μην επιτρέψουν την βίαιη αλλαγή του και να μην αφήσουν να γίνει πραγματικότητα ο πεσιμιστικός τίτλος αυτής της επιστολής.

* O Σπύρος Πανδής είναι καθηγητής στο Τμήμα Χημικών Μηχανικών στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας και καθηγητής-ερευνητής στο Carnegie Mellon University στο Πίτσμπουργκ των ΗΠΑ. Έχει τιμηθεί με το βραβείο Διακεκριμένου Νέου Επιστήμονα από το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών των Η.Π.Α., το βραβείο Ladd για εξαιρετική έρευνα, το βραβείο Tear για εξαιρετική διδασκαλία, τα βραβεία Whitby και Sinclair για την έρευνά του στην ατμοσφαιρικά σωματίδια και το βραβείο Cecil για την συνεισφορά του στην περιβαλλοντική χημική μηχανική. Έχει διατελέσει πρόεδρος της Αμερικανικής Εταιρίας για την Μελέτη των Αερολυμάτων και σύμβουλος των υπηρεσιών περιβάλλοντος των ΗΠΑ, Καναδά και Μεξικού. Σύµφωνα µε τον οργανισµό Thompson Reuters είναι ένας από τους ερευνητές µε τις περισσότερες αναφορές παγκοσµίως στις Γεωεπιστήµες.