η αντίδραση μας (στην αλεπού ή στο αλεπουδάκι;)

Στην πράξη οι Πανεπιστημιακοί, ή τουλάχιστο αυτοί που ελέγχουν την κατάσταση στον χώρο αυτό, έχουν ήδη «καταργήσει», και μάλιστα με τη βία, όχι μόνο το Υπουργείο Παιδείας αλλά και την Πολιτεία (εδώ).

Αν βέβαια λάβουμε υπόψη, ότι αυτοί οι «αγράμματοι» Πολιτικοί, που κυριαρχούν στο πολιτικό
σκηνικό, εκπαιδεύτηκαν όλοι τους στους χώρους του Ελληνικού Δημόσιου Δωρεάν Πανεπιστημίου έχοντες ως δάσκαλους αυτούς που κυριαρχούν στον Πανεπιστημιακό χώρο (εδώ), δύο σενάρια υπάρχουν:

α) συνεργασία Πολιτικού και Πανεπιστημιακού κατεστημένου εδώ, ή

β) σύγκρουση Πολιτικού με το Πανεπιστημιακό κατεστημένο, οπότε και η παρακάτω λαϊκή παροιμία έχει δώσει πολύ παραστατικά  το αποτέλεσμα αυτής της σύγκρουσης.

«Η αλεπού εκατό. Το αλεπουδάκι εκατόν δέκα. Γίνεται;»

Το άσχημο είναι ότι όλο αυτό το παιχνίδι, ειδικά σήμερα, το πληρώνει με το αίμα του ο Έλληνας πολίτης και η χώρα. Και το δίλλημα σε εμάς και η ευθύνη μας όπως πολύ καλά την τοποθετεί ο εξαίρετος συνάδελφος Σταυρος είναι ότι (δεν αντιδρούσαμε όταν και όπως ο καθένας θα μπορούσε). Αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση αυτής της σύγκρουσης; Ποιά είναι η στάση μας; Αντίδραση στην αλεπού ή στο αλεπουδάκι;

Κλεάνθης Θραμπουλίδης

Αγαπητοι φιλοι

ακομα δεν μπορω να καταλαβω πως οι συναδελφοι

μιλανε για κανονικους νομους απο αγραμματους  πολιτικους

και δεν ζητανε την  πληρη ανεξαρτησια τους και καταργηση

του Υπουργειου Παιδειας της ανωτατης εκπαιδευσης.

Φιλικα

***********

Professor Emeritus
University of Alabama in Huntsville

208 Bel Air Rd SEΑγαπητοι
Huntsville, AL 35802

From: ***************
To: HELLENIC-PROFESSORS-PHDS@HEC.GREECE.ORG
Sent: Monday, March 12, 2012 7:12 AM
Subject: Re: Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας για τα ΑΕΙ /Νομος Υπ' Αριθ. 4009

Ο μονολεκτικός σχολιασμός μου ως "αναμενόμενες" που αφορούσε τις (αντι)θέσεις της Μαθηματικής Εταιρίας σχετικά με τον νέο νόμο για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, κατέληξε εκ παραδρομής σε όλα τα μέλη του Forum ενώ προοριζόταν μόνο για τον φίλο Σταύρο που ήταν ο αρχικός αποστολέας. Ακόμη μια ατυχής παρενέργεια των ευκολιών που προσφέρει η χρήση του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Δυστυχώς είμαι τώρα εκ των πραγμάτων υποχρεωμένος να σχολιάσω ευρύτερα το συγκεκριμένο θέμα, και μάλιστα σε μεγαλύτερη έκταση απ' ό,τι θα το έκανα κανονικά.  

Όπως φαίνεται από τα παραπάνω, είμαι θετικός απέναντι στο νέο νόμο όπως ήμουν και στον νόμο του 1982. Μάλιστα με την εμπειρία και των 30 χρόνων που μεσολάβησαν θεωρώ ότι, πέρα από κάποιες μεταβατικές αρρυθμίες, ο νόμος εκείνος αναβάθμισε σημαντικά το ερευνητικό και εκπαιδευτικό έργο των ιδρυμάτων αλλά ήταν καταστροφικός στο σκέλος που αφορά την διοίκηση. Ένα από τα βασικά επιτεύγματά του ήταν ότι εξασφάλισε μακροχρόνια καλύτερες συνθήκες για την  στελέχωση των ιδρυμάτων με νέους και ικανούς επιστήμονες σ' ένα ραγδαία και συνεχώς μεταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον ερευνητικής δραστηριότητας. Επίσης κατάφερε να απαλλάξει τα ιδρύματα από ένα   δαιδαλώδες και γραφειοκρατικό  καθεστώς μεταφερομένων  μαθημάτων και συνεχών εξεταστικών περιόδων, καθιερώνοντας την αυτοτέλεια του εξαμηνιαίου μαθήματος, με συγκεκριμένη χρονική διάρκεια, με αρχή και τέλος. Δυστυχώς, οι αδυναμίες στα θέματα διοίκησης σταδιακά φαλκίδεψαν σε κάποιο βαθμό τις όποιες επιτυχίες στους άλλους τομείς. Είναι αλήθεια ότι την εποχή εκείνη υπήρχαν, κατά την γνώμη μου, άλλες καλλίτερες προτάσεις, όπως το σχέδιο της επιτροπής πρυτάνεων, αλλά δυστυχώς ναυάγησαν επειδή δεν είχαν την απαιτούμενη πολιτική στήριξη, ενώ η κατάσταση διάλυσης που επικρατούσε στα πανεπιστήμια δεν μπορούσε να συνεχιστεί. Το ίδιο ισχύει και σήμερα αν και δεν είναι πλέον σαφές ότι υπάρχει η απαραίτητη πολιτική στήριξη.

Πιστεύω ότι το σύστημα διοίκησης που καθιερώνει ο νέος νόμος  θα μπορούσε μακροχρόνια  να διορθώσει κάποιες από τις αστοχίες του προηγούμενου, αντικαθιστώντας τα πολυμελή και πολυσύνθετα συλλογικά όργανα διοίκησης σύντομης θητείας με ολιγομελή επώνυμα σώματα μεγαλύτερης θητείας που θα φέρουν ακέραια την ευθύνη για την πορεία των ιδρυμάτων. Ένα άλλο στοιχείο του νόμου που δημιουργεί αντιδράσεις αφορά την δυνατότητα παρέμβασης της σχολής στο εσωτερικό των τμημάτων, ενώ το πρόβλημα είναι η σημερινή κατάσταση του στεγανού των τμημάτων με όλα τα αρνητικά που δημιουργούνται από τις αναπόφευκτες αλληλοεξαρτήσεις, ιδίως σε θέματα προαγωγών και εκλογών, με έντονα τα φαινόμενα εσωστρέφειας και αυτοανανέωσης σε πολλές περιπτώσεις. Γενικότερα ο νόμος του 1982 ενίσχυσε υπερβολικά την αυτοτέλεια των τμημάτων με το σκεπτικό, που επαληθεύτηκε στη συνέχεια, ότι στις συνθήκες της εποχής αυτό θα επέτρεπε κάποια από τα τμήματα να εξελιχτούν απρόσκοπτα. Ορισμένοι θεωρούν τις παραπάνω ρυθμίσεις του νέου νόμου αντιδημοκρατικές.  Πάντως θα προτιμούσα στον δημόσιο διάλογο γύρω από τα θέματα παιδείας να μας απασχολεί εξ' ίσου ή και περισσότερο η διεθνής ακαδημαϊκή παράδοση και πρακτική και η αξιοκρατία που την συνοδεύει, παρά η επίκληση της δημοκρατικότητας, της νομιμοποίησης ή νομιμότητας και της συνταγματικότητας στις τοπικές εκδοχές τους. Σε πρόσφατη παρουσίαση, ένας εκλεκτός συνάδελφος αφού ανέπτυξε επί μακρόν τα αρνητικά του νέου νόμου κατέληξε με την διαπίστωση ότι "σε κάθε περίπτωση είναι και αντισυνταγματικός".

Προσωπικά, θα ήθελα ο νέος νόμος να ήταν περισσότερο λιτός και να περιορίζονταν σε τομείς που αφορούν την διοικητική και οικονομική διαχείριση των ιδρυμάτων. Η λεπτομερής ρύθμιση επιμέρους θεμάτων δείχνει την βαθιά δυσπιστία που υπάρχει στη σχέση του χώρου της εκπαίδευσης με την πολιτεία. Μεταξύ άλλων διαπιστώνω με κατάπληξη ότι ο νέος νόμος διατηρεί ως υποχρεωτικό τον θεσμό της εξεταστικής περιόδου του Σεπτεμβρίου, ενώ θα μπορούσε τουλάχιστον να τον αφήσει στη διακριτική ευχέρεια των ιδρυμάτων στα πλαίσια της νέας μορφής διοίκησης. Προφανώς για να προλάβει τα χειρότερα. Κατά την γνώμη μου ο θεσμός αυτός είναι από τα πλέον αρνητικά κατάλοιπα της προγενέστερης εποχής, και δεν υπήρχε καν στον νόμο του 1982 αλλά υιοθετήθηκε εκ των υστέρων στο πλαίσιο της γνωστής συνδιαλλαγής.  Με τη ρύθμιση αυτή, μεταξύ άλλων κακών, καταλύεται το ενιαίο της εκπαιδευτικής διαδικασίας, αυτονομείται η εξέταση ενισχύοντας έτσι την παράδοση της άκριτης αποστήθισης ενώ χάνεται και ο πλέον δημιουργικός χρόνος στην αρχή του εκπαιδευτικού έτους. Επίσης επιτρέπει στους διδάσκοντες να φορτώνουν σε υπερβολικό βαθμό τα προγράμματα μαθημάτων με το σκεπτικό ότι τα παιδιά "θα περάσουν" κάποια μαθήματα στην περίοδο Σεπτεμβρίου.

Γενικότερα, ο πληθωρισμός των φιλόδοξων προγραμμάτων σπουδών αποτελεί μια από τις πιο αρνητικές συνέπειες της εσωστρέφειας των τμημάτων.  Πανεπιστημιακοί αξιωματούχοι επαίρονται για την ανωτερότητα των πτυχίων τους με βάση το μεγάλο πλήθος των μαθημάτων και των ωρών παρακολούθησης που απαιτεί το πρόγραμμα σπουδών τους. Αντί να μας ανησυχεί η δυνατότητα που παρέχει ο νέος νόμος σε λίγους καλούς φοιτητές να τελειώσουν τις σπουδές τους σε 3 χρόνια, θα έπρεπε μάλλον να μας απασχολεί το γεγονός ότι η πλειονότητα των φοιτητών τελειώνει τις σπουδές του σε 5-6 χρόνια και παραπάνω, ότι εγγράφονται σε πλήθος μαθημάτων που δεν μπορούν ούτε να παρακολουθήσουν πολύ περισσότερο να ασχοληθούν με αυτά, και ότι δίνουν  επανειλημμένα εξετάσεις μέχρις ότου η καλή τύχη τους βοηθήσει να τα περάσουν.  Κατά την γνώμη μου δεν θα πρέπει να επιτρέπεται, ακόμη περισσότερο να υποχρεώνεται, ένας φοιτητής να δηλώνει ωρολόγιο πρόγραμμα με περισσότερες από π.χ. 16-20 ώρες συνολικά την εβδομάδα, ανάλογα του αντικειμένου, ή να παρακολουθεί συνεχόμενα δίωρα και τρίωρα διαλέξεων στα βασικά μαθήματα του προγράμματος. Τα παραπάνω δεν είναι ενοχλητικές λεπτομέρειες. Ορίζουν το περιβάλλον μέσα στο οποίο οι φοιτητές μας ωριμάζουν και μαθαίνουν να αντιμετωπίζουν με συνέπεια ή χωρίς συνέπεια τις υποχρεώσεις  τους. Το αποτέλεσμα της εκπαίδευσης δεν κρίνεται μόνο από τις επιδόσεις των πολύ καλών φοιτητών που θα τα καταφέρουν ανεξάρτητα του συστήματος, αλλά και από το επίπεδο του μέσου φοιτητή. Με το κριτήριο αυτό η απόδοση του εκπαιδευτικού μας συστήματος είναι μάλλον απογοητευτική. Στο παραπάνω πλαίσιο η μεταφορά κάποιων επιτελικών εκπαιδευτικών αρμοδιοτήτων στις σχολές, όπως φαίνεται να προβλέπει ο νέος νόμος, πιστεύω ότι είναι στη σωστή κατεύθυνση. Βέβαια σημαντικό ρόλο παίζει και το σύστημα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. 

Τέλος ένα θετικό στοιχείο του νέου νόμου αφορά και τις ρυθμίσεις που δίνουν την δυνατότητα κάποιας οικονομικής αυτοτέλειας στα ιδρύματα καθώς και την δυνατότητα άντλησης πόρων από άλλες πηγές εκτός του δημοσίου. Εξάλλου είναι καιρός να προσεχθεί περισσότερο η κατανομή των περιορισμένων δημόσιων πόρων μεταξύ των διαφόρων βαθμίδων της εκπαίδευσης, διότι κυρίως στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση είναι που ΄καταρχήν κρίνεται, και φαίνεται να έχει χαθεί προ πολλού, το στοίχημα της παροχής ίσων ευκαιριών με την παροχή ποιοτικής εκπαίδευσης σε όλους. Και δεν είναι βέβαια τυχαίο ότι οι χώροι αυτοί έχουν μικρότερη θεσμική επιρροή στο πολιτικό σύστημα.

 

************

Ομότιμος Καθηγητής Μαθηματικών

Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών